ความสุขของผู้สูงอายุอยู่ที่ไหน

เมื่อวันที่ 10 กันยายน 2553 ที่ผ่านมา ดิฉันมีโอกาสได้เข้าร่วมประชุมวิชาการเรื่อง “พัฒนางานผู้สูงอายุไทยอย่างก้าวหน้าและยั่งยืน” ซึ่งจัดโดยวิทยาลัยประชากรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย งานนี้ถือเป็นงานใหญ่ระดับชาติ เพราะท่านนายกอภิสิทธิ์ เดินทางมาเป็นประธานเปิดงานด้วยตนเอง มีประเด็นที่น่าสนใจที่จะนำมาเล่าให้ฟัง คือเรื่อง “ความสุขของผู้สูงอายุอยู่ที่ไหน” ซึ่งดิฉันได้สรุปแนวคิดจากการบรรยายของคุณหมอบรรลุ ศิริพานิช (คณะกรรมการผู้สูงอายุแห่งชาติ) โดยคุณหมอให้ความเห็นว่า การที่ผู้สูงอายุจะมีความสุขนั้นมีปัจจัยหลักๆ อยู่ 3 ประการ ได้แก่

นโยบายลูกโทนของจีน

ประเทศจีนเป็นประเทศที่มีจำนวนประชากรมากเป็นอันดับหนึ่งของโลก โดยมีประชากรประมาณ 1,300 ล้านคน คิดเป็นร้อยละ 20 ของจำนวนประชากรโลก นอกจากนี้จีนยังเป็นชาติมหาอำนาจที่มีขนาดเศรษฐกิจใหญ่เป็นอันดับที่ 2 ของโลก จึงเป็นที่น่าจับตามองสถานการณ์ทางประชากรซึ่งส่งผลกระทบต่อสภาพเศรษฐกิจและสังคมของจีนในอนาคต

ในช่วงต้นของยุค 70 (ประมาณ พ.ศ. 2513) รัฐบาลจีนเริ่มตระหนักว่าการเจริญเติบโตอย่างรวดเร็วของประชากรเป็นภัยต่อการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม รัฐบาลภายใต้การนำของประธานาธิบดี เติ้ง เสี่ยวผิง ได้พิจารณาเห็นว่าจำนวนประชากรที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วนั้นที่ไม่สมดุลกับพื้นที่ของประเทศ  ซึ่งถึงแม้จะกว้างใหญ่แต่เนื้อที่ส่วนใหญ่ของประเทศไม่เหมาะกับการอยู่อาศัยและการดำเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจ เป็นสาเหตุสำคัญของการเกิดปัญหาความยากจนของประชากรในประเทศ รัฐบาลจีนจึงต้องหาวิธีควบคุมการเพิ่มของประชากร จึงก่อให้เกิดนโยบายการมีลูกโทนหรือการมีลูกเพียงคนเดียว (one-child policy) รัฐบาลจีนเรียกมาตราการนี้ว่า “นโยบายการวางแผนครอบครัว” (family planning policy)